دنیای مد در تسخیر شکسپیر

در دنیای مد، همیشه بین خیال و واقعیت، هنر و تجارت، گذشته و حال و حال و آینده تعاملاتی وجود ‌دارد. به‌گونه‌ای که این تعاملات، منبع الهام بسیاری از طراحان قرار می‌گیرند. بسیاری از طراحان، از هنرمندان قرون گذشته و یا معاصر، برای خلق و طراحی لباس، الهام می‌گیرند. یکی از این هنرمندان که شخص او و قرنی که در آن زندگی می‌کرده، از منبع الهامات بسیاری از طراحان لباس بوده‌است، ویلیام شکسپیر William Shakespeare است که در قرن شانزدهم و در زمان الیزابت اول Elizabeth I زندگی می‌کرده‌است. با گذشت قرن‌ها، شکسپیر هنوز هم مواردی در مورد نحوه زندگی و لباس ‌پوشیدن به ما نشان ‌می‌دهد. در این مقاله سعی بر بررسی تأثیر این هنرمند و آثارش بر روی دنیای مد شده‌است.

ویلیام شکسپیر

ویلیام شکسپیر؛ شاعر، نمایشنامه‌نویس و بازیگر تئاتر انگلیسی بود. او را پدر نمایشنامه‌نویسی انگلستان می‌دانند. همچنین او از شناخته‌شده‌ترین بازیگران تئاتر الیزابت، در سال 1599 بود. در تقویم، روز ۲۳ آوریل، روز شکسپیر نامیده ‌شده‌است. او همچنین ۱۷۰۰ واژه به زبان انگلیسی، اضافه ‌نموده‌است. شکسپیر، موضوع بسیاری از نمایشنامه‌های خود را از تاریخ روم باستان و کتاب پلوتارک برگزیده‌است. سبک نویسندگی او، به مکتب کلاسیسیسم تعلق‌ دارد. نمایشنامه‌های وی؛ به تراژدی، کمدی و تاریخی تقسیم می‌شوند. مهم‌ترین آثار وی عبارت‌اند از: اتلو، مکبث، هملت، جولیوس قیصر، تاجر ونیزی، شاه‌لیر، هنری ششم، هیاهوی بسیار برای هیچ و رؤیای شب نیمه تابستان.

تاکنون ۱۷ فیلم با الهام از نمایشنامه‌های شکسپیر ساخته ‌شده‌است. فیلم “همه‌چیز حقیقت دارد ALL IS TRUE” در سال 2018 در انگلستان به کارگردانی کنت بارانا به روزهای پایانی زندگی ویلیام شکسپیر پرداخته‌است. نام این فیلم بر اساس نام جایگزین نمایشنامه تاریخی هنری هشتم، انتخاب ‌شده‌است که در سال 2019 در جشنواره فیلم بزرگسالان برنده جایزه شد.

عکس 1

توضیح عکس: ویلیام شکسپیر

ALT عکس:

• نقش زنان در نمایشنامه‌های شکسپیر

در زمان ویلیام شکسپیر که دختران متولد شده، به‌عنوان اموال بین پدران و شوهران ارائه می‌شدند، وی در نمایشنامه‌هایش نشان داد که چگونه زنان می‌توانند بر مردان اطرافشان تأثیر بگذارند. زنان در نمایشنامه‌های شکسپیر، میل به قدرت دارند و اغلب در برابر مردم قرار می‌گیرند. عموماً، در نهایت مجازات و عاقبت این زنان، مرگ بوده‌است.

• پوشش‌ها در نمایشنامه‌های شکسپیر

لباس، به‌عنوان بخش ضروری از هر اجرای ویلیام شکسپیر بود و پوشش‌ها در تمام نمایشنامه‌هایش از هملت گرفته تا شب دوازدهم، برجسته‌اند. شکسپیر، علاقه‌مند بود که لباس، چه چیزی را از یک شخص؛ متحول، مبهم و یا آشکارا و واضح نشان می‌دهد. نمایشنامه‌های او پر از لباس‌های مبدل است. زنانی که لباس مردانه به‌تن دارند، ثروتمندانی که لباس فقرا پوشیده‌اند یا نقاب‌هایی که به دوجوان عاشق اجازه می‌دهد تا در شرایط استثنایی همدیگر را ملاقات کنند.

• مد در قرن شانزدهم

در قرن ۱۶، ازدواج ملکه مری با شاه اسپانیا سبب شد تا سبک اسپانیایی بر مد اروپا چیره شود. لباس‌های تماماً سیاه‌رنگ همراه با طلاکاری و طلادوزی، پوشیدن لباس‌های سیاه با یقه طوقه‌ای سفید به دور گردن و پف کردن هر چه بیشتر لباس‌ها، به‌چشم می‌خورد. ملکه ‌الیزابت اول، از مد، جهت اتخاذ تصمیمات سیاسی استفاده‌ می‌کرد تا حقانیت و قدرت خود را عرضه ‌کند. لباس‌های پرزرق‌وبرق مزین به جواهر، طلا و دیگر تزیینات، قدرت و اختیارش را برای حکم‌فرمایی نشان می‌داد، با این‌که او یک زن بود. به‌طورکلی قرن ۱۶، دوران لباس‌های پرزرق‌وبرق و تجملی بوده‌است که هر یک از طبقات جامعه کد ‌لباس‌های مخصوص به‌خود را داشته‌اند. برای مثال: رنگ قرمز ویژه افراد وابسته به دربار و آستین‌های مخمل ویژه‌ی طبقه‌ی متوسط بود.

کالکشن‌های آمیخته با شکسپیر

آثار ویلیام شکسپیر و سده‌ای که در آن زندگی می‌کرده، منبع الهام بسیاری از طراحان لباس در سراسر جهان بوده‌است. در این‌جا به بررسی کالکشن‌های این طراحان خواهیم پرداخت.

• کالکشن‌های الهام‌گرفته شده از شکسپیر

ریکاردو تیشی  Riccardo Tisci در کالکشن بهار-تابستان ۲۰۱۹ خود، در برند باربریBurberry  از شکسپیر الهام ‌گرفته بود. طوری که گویی لباس‌ها و کیف‌ها، مملو از جملات ویلیام شکسپیر بودند. او همچنین در فشن‌شوی پاییز-زمستان ۲۰۱۹ خود نیز که “طوفان TEMPEST” نام ‌داشت، از داستان طوفانی این نمایشنامه‌نویس، از جزایر، غارها و انتقام‌جویی الهام‌گرفته ‌بود. دیویدکوما  David Komaهم، درحال الهام‌گیری از دو نمایشنامه شکسپیر، که درگیر کسب و از دست دادن بودند، به نام‌های “مکبث” و “شاه لیر” بود. این طراح گرجستانی در سال 2019، با الهام از لباس‌های الیزابتی؛ جزئیات نظامی فراوان، نقوش پروانه و مار را نیز، از متون این نمایشنامه‌ها، وارد طراحی‌هایش کرده بود.

Simone Rocha، khaite و Molly Goddard  از طراحانی بودند که در سال 2019، به ‌سبک لباس‌های نمایشنامه‌های شکسپیر، طراحی کردند. آن‌ها جزئیات لباس‌ها را به‌روزکرده و تغییراتی در آستین‌های پف‌کرده به سبک ژولیت ایجادکردند. در سال 2019  در میلان، گوچی Gucci ماسک‌های میخ‌دار عصبی به سبک پانک را، با الهام از رومئو و ژولیت طراحی‌کرد. در لندن متی بووان Matty Bovan  کالکشن لباس‌های کرستی خود را از محاکمه جادوگران پندل Pendle الهام‌ سگرفته بود. محاکمه معروف ۱۶۱۲ که در دهه‌ی پس ‌از مکبث- نمایشنامه‌ای که با ترس‌های معاصر جادوگری و زنان خطرناک آغشته شده بود- منجر به اعدام ۱۰ نفر شد که بیشتر آن‌ها زن بوده‌اند.

• کالکشن‌های الهام‌گرفته‌شده از دوران شکسپیر

حسین چالایان Hussein Chalayan که فشن‌شوهای او شبیه به صحنه تئاتر است، در کالکشن پاییز-زمستان ۲۰۱۹ خود که بیست و پنجمین سال کار چالایان را رقم می‌زد، از دوران ویلیام شکسپیر الهام‌گرفته ‌بود. او در مصاحبه‌ای با مجله vogue می‌گوید در این کالکشن از شیوه‌ای که زنان در طول تاریخ و تا به امروز قربانی جنسیت‌زدگی شده‌اند، الهام‌گرفته‌است. او می‌خواست با نگاه بر پوشش زنان زمان شکسپیر و ترکیب آن‌ها با آیتم‌های مدرن، تصویری قدرتمند از بدن ایجاد کند. نتیجه کار، کالکشنی پر از چرم‌های نرم و تیره‌رنگ و تضاد بین کرست‎های تنگ و پارچه‌های شل شد، که به‌طور هم‌زمان، گویای احوال گذشته و حال بود.

نبیل نیال Nabil Nayal طراح سوری الاصل، نیز به ادغام گذشته و حال در طراحی‌هایش پرداخته‌ که منجر به ایجاد مجموعه‌های متعددی از لباس‌های الیزابتی شده‌است. مهم‌ترین آن‌ها، کالکشن بهار-تابستان 2019 بود که در کتابخانه بریتانیا به نمایش گذاشته ‌شده و از سخنرانی الیزابت اول الهام‌ گرفته‌ شده‌بود.

• شکسپیر در کالکشن‌های پیشین

اینها اولین طراحانی نیستند که با آثار شکسپیر به طراحی می‌پردازند. کالکشن پاییز-زمستان 2016 والنتینو Valentino از رمانتیسم و درام، بالای نمایشنامه‌های ویلیام شکسپیر با دکور ایتالیایی، طراحی شده ‌بود. الکساندر مک‌کوئین Alexander McQueen در سال 2013 کالکشنی با عناصر مبهم از کشتی غرق ‌شده، شب دوازدهم و طوفان، طراحی کرده ‌بود. ویوین‌ وست‌وود Vivienne Westwood در سال 1997 با طراحی لباس‌هایی، با تحت فشار قرار دادن بدن به لباس‌های دوران الیزابتی، ادای احترام کرد. در سال 1980 ایوسن لورن  Yves Saint Laurent، لباس عروسی، با تزئینات جواهر برای ادای احترام به ویلیام شکسپیر طراحی کرد و از هملت و لیدی ‌مکبث به عنوان بخشی از فرآیند خلاقیت خود، نام ‌برد.

برخلاف تصور همگان بر تاثیر ویلیام شکسپیر فقط در ادبیات جهان، آثار وی در دنیای مد نیز تاثیر بسیاری داشته‌است. در سال 2019 توجه ویژه‌ای به دوران الیزابتی و شکسپیر در دنیای مد شده‌ بود. ما بعد از آن در سال 2022 بعد از دوران سخت کرونا نیز، با بازگشت برندها به صحنه فشن‌شوها، شاهد طراحی و استفاده از لباس‌های کرستی، آستین‌های پفی با تغییر در جزئیات و همچنین ادغام لباس‌های کژوال با لباس‌های کرستی هستیم که یادآور دوران الیزابت و پارادوکس‌هایی که ویلیام در پوشش نمایشنامه‌هایش ایجادکرده‌ بود، هستند. “بودن یا نبودن مسئله این است” این جمله معروف ویلیام شکسپیر در نمایشنامه هملت است که شکسپیر بودن را، به ‌معنای واقعی در تمام تاریخ معنا‌ کرد.