مد پایدار و حقایق پشت پرده آن چیست؟

مد پایدار و حقایق پشت پرده آن چیست؟

فشن و مد، کلماتی جادویی‌اند که مخاطبان زیادی را مجذوب خود می‌کنند. چهره تاریک فشن و یا Fast Fashion یکی از دلایل اصلی به وجود آمدن مد پایدار Sustainable fashion است. پایداری، مفهومی فرای زمان و مکان است که به معنای حفظ منابع طبیعی و محیط زیست، برای نسل‌های آینده است. خوشبختانه این جریان چند سالی است که رونق گرفته تا جایی که نادیده گرفتن آن غیرممکن به نظر می‌رسد. به راستی معنای حقیقی مد پایدار چیست؟ آیا فقط به لباس، اکسسوری و لوازم خانه مربوط می‌شود؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها با ما همراه باشید.

مفهوم پایداری در فشن

Sustainability سبکی از طراحی لباس و اکسسوری و در واقع Life style سبک زندگی بر مبنای عدالت اجتماعی و اقتصادی است. برخی بر این باورند که مد پایدار، با مد وگان و اخلاقی برابرند و دیگران این حوزه‌ها را جدا از مد پایدار محسوب می‌کنند. مد‌ وگان از حیوانات و مد اخلاقی از حقوق کارگران و شرایط کاری حمایت می‌کنند. در هر صورت، هدف همه‌ی این گروه‌‌ها بهبود بخشیدن به صنعت مد است. فشن آهسته Slow fashion برای این هدف، در مقابل فست فشن به وجود آمد.

• تعریف fast fashion و ارتباط آن با پایداری

فست فشن؛ تولید انبوه، ارزان، بی‌کیفیت و یا باکیفیت متوسط و کپی از برندهای لوکس است که اغلب در آسیا  (چین، بنگلادش و غیره) تولید می‌شود. آسیا حدود 32 درصد لباس جهان را تامین می‌کند. احساس نیاز ، تبلیغات گسترده و ایجاد الگو مصرف‌گرایی؛ ترند‌ها را به سرعت روانه بازار می‌کند. برندهایی مانند H&M, Zara, Gap و غیره تقریبا فست فشن محسوب می‌شوند  که در این امر نقش فراوانی دارند.

7 اصل مهم مد پایدار

به طور خلاصه، 7 اصل برای تعریف مد پایدار وجود دارد که شاخصه‌های اصلی آن به حساب می‌آیند.

• قرض، اجاره و مبادله

لباس‌های سالمی که دیگر پوشیده نمی‌شوند را می‌توان اجاره و قرض داد تا ضمن کاهش مصرف‌گرایی، منبع درآمدی نیز باشد.

• دست دوم

بله! تاناکورا واژه‌ای که بیگانه نیست. شاید در ایران هنوز این مفهوم ناخوشایند باشد اما با خشک‌شویی لباس دست دوم و انتخاب آن از بین لباس‌های لوکس، حس خرید با قیمت مناسب و  یک نتیجه برد برد به دست می‌آید.

• طراحی مجدد و بازیافت

Redesign و طراحی مجدد لباس‌های قدیمی، مانند جین‌های کهنه از دور ریز آن جلوگیری می‌کند. همچنین در صورت عدم استفاده، با بازیافت آن به محیط زیست کمک می‌شود.

• اخلاقی و عادلانه

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مدپایدار، اخلاقی و عادلانه بودنش است. شرایط کاری، حقوق یکسان و غیره از نکات حائز اهمیت مد پایدار و اخلاقی به شمار می‌رود. رعایت آن‌ها موجب عدالت اجتماعی خواهد شد.

• بدون زمان بودن

Time less و بدون تاریخ انقضا، عبارتی است که برای مدی که ترند نیست، به کار می‌رود. آیتم‌های استایل کلاسیک به طور مثال در همه زمان‌ها قابل استفاده‌اند.

• شخصی دوزی

سفارش لباس به طور اختصاصی و با دانش بالا، موجب داشتن یک استایل فرازمانی می‌شود.

• سبز و پاک

Green fashion مد سبز، مواد اولیه ارگانیک (پنبه، نخ و غیره) بسته بندی، زنجیره تامین و شفافیت در مراحل تولید را در بر می‌گیرد.

ویژگی‌های کلی مد پایدار

با دانستن نکات بالا، ممکن است این سوال پیش آید که آیا پیروی از مد پایدار مستلزم رعایت تمامی ویژگی‌های پایداری است؟ بهتر است که حداقل نیمی از این نکات، هم‌چون استفاده از مواد اولیه زیست تجزیه‌پذیر و بدون دور ریز، صنعت گران محلی و در نهایت بسته بندی با پلاستیک، کمتر رعایت شود.

حمایت از مد پایدار

از سال 1960، کلمه پایداری شنیده می‌شد تا سال 1987 که سازمان ملل، رسما این جنبش را به رسمیت شناخت. از پیشتازان مد پایدارPatagonia  و Esprit، با مواد اولیه ارگانیک و چرم گیاهی‌اند. از سال 2013 با فاجعه رانا پلازا در بنگلادش و تخریب ساختمان متروکه‌ای که منجر به مرگ حدود 1000 کارگر در تولیدی لباس‌ برند‌های فست فشن شد؛ این مسئله شکل جدی به خود گرفت. تا به امروز نیز موسسه اکو ایج Eco- Age به دنبال خاطیان آن، مانند H& M است.

فناوری و مد پایدار

با پیشرفت تکنولوژی و متاورس، قابلیت‌هایی مثل نمونه‌گیری مجازی و 3 بعدی لباس، اسکن بدن با اپلیکیشن‌ها و خرید مجازی، باعث کاهش دور ریز الگو و انرژی شد.

شناسایی برندهای پایدار

با شناخت مد پایدار، قدم بعدی انتخاب برندهایی با این هدف است. با استفاده از الیاف پارچه و گواهینامهFair trade foundation برندهایی مثل Pinatex ,Ever lance ,Pact و Qmonos قابل شناسایی‌اند. این برندها، در زمینه چرم آناناس، ابریشم تار عنکبوت، شفافیت و تولید نخ ارگانیک فعالیت دارند.

• برندها‌ی پایدار در ایران

در بین برندهای ایرانی، سارک Sarak، بادی اسپینر Body Spinner و تن درست Tane dorost، ادعاهایی مبنی بر استفاده از الیاف طبیعی و اضافات پارچه، در طراحی و تولید لباس و اکسسوری های خود و کاهش هدر رفت الگو دارند.

طراحان مد پایدار

Stella McCartney استلا مک کارتنی از طراحان خلاق و موفق در حوزه پایداری است که خط تولید ابریشم وگان خود را دارد. Vivienne Westwood وی وین وست وود با شعار ” کمتر بخر، خوب انتخاب کن، طولانی استفاده کن” نیز از سال 2012  با شرکت در اعتراضات مد پایدار و نوشتن کتابی با مضمون پایداری، از سردمداران پایداری در فشن است.

  بازیافت طلا و پایداری

پایداری تنها مختص به پوشاک نیست؛ بلکه اکسسوری، جواهرات و طلا نیز قابلیت بازیافت را دارند. در سال 2021، موسسه آمریکایی Straubel حدود 2 میلیون دلار، در بازیافت طلا 24 عیار سرمایه‌گذاری کرد. این امر باعث بهبود شرایط کار در معادن استخراج طلا، در کامبوج و ونزولا ‌شد.

راهکارهای عملی

از سال 2016، فرانسه و 21 کشور دیگر، متعهد شدند تا انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از  صنعت فشن را تا سال 2023 به صفر برسانند. در این راستا، برگزاری هفته‌های مد با موضوع پایداری، استفاده از چرم گیاهی بدون افزوده‌های شیمیایی و چرم حیوانی غیر اگزوتیکExotic  ( روباه، تمساح و خرگوش)، کمپین استفاده 30 مرتبه‌ای از لباس، پیش از دور انداختن، کمد کپسولی و کیسه پارچه‌ای خرید، به راه افتاد.

مد پایدار، با تاکید بر عدالت اجتماعی، قصد دارد تا از دفن 30 هزار تن لباس، هدر رفتن 20 درصد آب مصرفی دنیا، آلودگی آب اقیانوس‌ها و دریاها چلوگیری کند. با قوانین زنجیره تامین و شفافیت، Levis، Adidas و غیره پیش قدم شدند تا با مصرف آب کمتر و  استفاده از پلاستیک‌های رها شده در اقیانوس، دین خود را به محیط زیست ادا کنند. شما چه طور؟ برای شروع، استفاده از لباس‌های دست دوم و یا تعمیر لباس‌های کهنه را امتحان خواهید کرد؟