یکی از تحولات مهمی که طی صد سالهای اخیر در صنایع جهان بسیار مطرح شده است، توسعه تولید الیاف مصنوعی میباشد که به حدی بوده است که هر ساله میزان تولید این نوع از الیاف و استفاده کارخانههای صنایعهای مختلف از این مواد، به شدت افزایش پیدا کرده است. الیاف مصنوعی از نظر اقتصادی در صنایع و دنیای تجارت و بازرگانی جهان، آثار عمیقی برجای گذاشته است و از آنجایی که مواد خام آن نسبت به الیاف طبیعی راحتتر و سریعتر بدست میآیند، این امکان را به کارخانهها و شرکتهای وابسته میدهد که در مقادیر بالا تولیدات خود را انجام دهند. بنابراین میتوان گفت که تولید این الیاف به صنایع نساجی این امکان را داده است که انواع مختلف و متنوعی از پارچهها را به مخاطبان خود (که هر روز توقع و نیازهای جدیدی دارند)، عرضه نماید.
در دنیای پوشاک و صنایع نساجی، شناخت الیاف مصنوعی به عنوان یکی از پیشرفتهای بزرگ تکنولوژی و علم مواد و متریال، به یکی از مهمترین عناصر تعیینکننده طراحی و تولید لباسها تبدیل شده است. الیاف مصنوعی، از جمله پلیاستر، نایلون، پلیپروپیلن و الیاف تری استات، به واسطه گستره وسیعی از خصوصیات و ویژگیهای منحصر به فرد خود مانند مقاومت در برابر آب و رطوبت، تنفسپذیری، وزن سبک و خاصیت بافتپذیری، یکی از محبوبترین انتخابهای مصرفکنندگان و تولیدکنندگان به شمار میآیند. همچنین، این الیاف به سبب قابلیتهای ضد حساسیت، مقاومت در برابر حرارت و پایداری رنگ، در بسیاری از حوزههای مختلف از پوشاک راحتی گرفته تا لباسهای ورزشی و یونیفرمهای خاص بهکار میروند.
همانطور که در مطالب پیشین درباره الیاف طبیعی صحبت کردیم، در ادامه خصوصیات، مزایا، معایب و کاربردهای برخی از مهمترین الیاف مصنوعی را در صنعت پوشاک، بررسی خواهیم کرد چرا که با شناخت عمیق از این الیاف، میتوانیم نوآوری بیشتری را در طراحی پوشاک به وجود آورده، روند تولید آنها را تسهیل و تسریع داده و در این راستا، تنوع و کیفیت بیشتری به مصرفکننده ارائه دهیم. با ما همراه باشید.
پلی استر
الیاف پلیاستر، یکی از مهمترین الیاف مصنوعی است که به دلیل ویژگیهای خاص خود، در تولید لباس، پوشاک و محصولات فنی به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد. الیاف پلی استر پرمصرفترین الیاف در جهان هستند و از پلیمر مصنوعی که از استر الکل دی هیدریک و اسید ترفتالیک تشکیل شده، ساخته می شود. امروزه این الیاف، تقریباً در 60 درصد از لباسهای موجود در قفسههای فروشگاهها یافت میشود.
پلی استر برای اولین بار در سال ۱۹۴۱ توسط شرکت آمریکایی Dupont ساخته شد و اختراع خود را با نام Terylene به دنیا معرفی کرد. این اختراع مهم، کمکم تا سال ۲۰۰۷، به عنوان یکی از برجستهترین الیاف برای تولید پارچه مورد استفاده قرار گرفت و با کاهش تولید پنبه و سایر الیاف طبیعی، محبوبیت بیسابقهای را برای خود بویژه در صنعت مد و پوشاک بدست آورد.
امروزه از پارچه پلی استر برای ساخت لباسها، اساس منزل، انواع روکشها و سایر محصولات منسوجی مقرونبهصرفه و کاربردی که بهراحتی قابل نگهداری باشد و هزینه کمتری داشته باشد، مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال ترکیبی از پنبه و پلی استر برای ساخت پیراهن، بلوز و لباسهای دیگر استفاده میشود. ترکیب پلی استر و پشم برای پارچه کت و شلوار در نظر گرفته میشود و یا 100٪ پلی استر برای ساخت پارچه لوازم داخلی منزل، پارچه سایهبان، ژاکت، آستر و یا برخی از لباسهای ورزشی، استفاده میشود. به طور کلی مزایا و معایب استفاده از الیاف پلی استر به شرح زیر است:
مزایا
- ارزان و مقرون به صرفه بودن
- مقاوم و با دوام (دربرابر الکل، مواد شیمیایی، روغنها، کشش و چروک شدن، سایش و …)
- مقاومت در برابر آفتاب و شستشو
- وزن سبک و انعطافپذیری
- استفاده بلند مدت و نگهداری آسان
- استحکام در برابر آب و رطوبت (استفاده در لباسهای ورزشی و بارانی)
- قابل بازیافت
- خاصیت خشکشدن سریع
معایب
- در مقایسه با الیاف طبیعی، در استفاده طولانی مدت، بو را در خود حفظ میکند.
- عدم سازگاری با محیط زیست (تجزیه نمیشود.)
- قابلیت تنفس ندارد (ممکن است در طولانی مدت برای فرد اذیتکننده باشد اما این مشکل تا حدودی با اختراع الیاف میکروفایبر رفع شده است.)
- ایجاد حساسیت (بخاطر نوع مواد بکار رفته)
اکرلیک
اکرلیک یک نوع الیاف مصنوعی است که بهطور شیمیایی از پلیآکریلونیتریل تولید میشود. این الیاف به دلیل ویژگیهای مشابه با پنبه و پشم، به عنوان یک جایگزین محبوب در صنعت نساجی و تولید پوشاک بهکار میرود. الیاف اکرلیک برای اولین بار توسط شرکت DuPont در سال ۱۹۴۱ اختراع شد و آن را با نام Orlon به دنیا معرفی کرد. این الیاف بخاطر خاصیت گرما و بادوام بودن خود، اغلب برای ژاکتها، بلوزها، لباسهای ورزشی، به عنوان آستر در چکمهها، دستکشها و همچنین در طراحی مبلمان و فرشها مورد استفاده قرار میگیرد. برخی دیگر از کاربردهای اکرلیک، تولید خز مصنوعی، کلاه گیس، اکستنشن مو و لباسهای محافظ میباشد.
به طور کلی مزایا و معایب استفاده از الیاف اکرلیک به شرح زیر است:
مزایا
- زیردست نرم و لطیف
- خاصیت جذب رنگ بالا
- مقاومت در برابر کپک
- قابلیت ارتجاعی
- مقاوم در برابر حرارت، رطوبت و نور خورشید
- مقاوم در برابر سایش، فرسایش، کشش و چروک
- خشک شدن نسبتا سریع
- ماندگاری بالا و استفاده طولانی مدت
- ضد حساسیت (مناسب برای افرادی که پوست حساسی دارند.)
- قیمت نسبتا مناسب
- وزن سبک
معایب
- عدم سازگاری با محیط زیست
- قابل اشتعال
- دما را به خوبی تنظیم نمیکند (قابلیت تنفس ندارد که میتواند برای افراد اذیتکننده باشد.)
نایلون
نایلون یک ماده مصنوعی (ترموپلاستیک) است که والاس کاروترز، شیمیدان شرکت DuPont، پارچه نایلونی را در دهه 1930 اختراع کرد. بعدها نایلون در طول جنگ جهانی دوم به عنوان جایگزینی برای ابریشم در جوراب ساق بلند مورد استفاده قرار گرفت. نایلون اولین لیف کاملا مصنوعی در جهان به شمار میآید که از مواد شیمیایی موجود در نفت، گاز طبیعی، زغال سنگ یا منابع دیگر تولید میشود.
نایلون به سبب ویژگیهای خاص خود، کاربردهای متنوعی مانند تولید لباس شنا، جوراب، لباس زیر، مصارف صنعتی مثل تولید طناب و تسمه ایمنی، تجهیزات فضای باز مثل چادر، کوله پشتی و کیسه خواب، اثاثیه منزل مثل روکش مبلمان و فرش و تولید چمدان و کیف را در بر میگیرد. به طور کلی مزایا و معایب استفاده از الیاف نایلون به شرح زیر است:
مزایا
- استحکام بالا
- ماندگاری
- مقاوم در برابر سایش، چروک
- مراقبت و شستشوی آسان
- مقاوم در برابر مواد شیمیایی
- وزن سبک
- خاصیت ارتجاعی
- ظاهر براق
معایب
- عدم سازگاری با محیط زیست
- قابلیت اشتعال
- مستعد تجمع الکتریسیته
- نامناسب برای افراد با پوستهای حساس
جمعبندی
الیاف مصنوعی، با ویژگیهای فراوان و منحصر به فرد خود، گزینه مناسبی در صنعت پوشاک و تولید پارچه بهشمار میروند و به طراحان مد این امکان را میدهند تا با در نظر گرفتن این ویژگیهای خاص، ابتکار عمل به خرج داده و نوآوریهای بینظیری را در آثار خود ایجاد کنند. استفاده از فناوریهای نوین و مواد پیشرفته، فرصت تولید لباسها و محصولاتی با کیفیت بیشتر و ایجاد تجربه راحتی برای مصرفکنندگان را به ارمغان میآورد. این پیشرفتها به همراه شناخت بهتر از الیاف و پارچهها، ما را به سوی آیندهای پویا و خلاقانه در صنعت مد هدایت میکند.