تاریخچه کرست از یونان باستان تا امروز

کرست، بحث برانگیزترین پوشش در طول تاریخ، دوباره در روندهای دنیای مد جای گرفت. محبوبیت این پوشش اسکلتی درسال‌های اخیر، خصوصا پس از پخش سریالی از نتفلیکس به نام بریجرتون، صد در صد افزایش داشته‌است. تقاضا برای آن بالا رفته و طراحان مطرح زیادی به آن بازگشته‌اند. تاریخچه‌ی این لباس، بسیار پرفراز و نشیب است. مورخان مدت‌ها از آن به عنوان ابزاری مردسالارانه که موجب شکنجه‌ی بدن زنان می‌شد، یاد می‌کردند. اما باید از خود پرسید که آیا این مورخان خود تجربه‌ی پوشیدن کرست را داشته‌اند که این‌گونه آن را قضاوت کرده‌اند؟ تحقیقاتی در این رابطه صورت گرفته‌است که نشان می‌دهد بعضی از زنان با پوشیدن کرست احساس خوب دارند و هیچ‌گونه آزاری را تجربه نمی‌کنند. لازم است که موشکافانه‌تر تاریخچه کرست را بررسی کنیم تا سیر تاریخی، سیلوئت‌های متفاوت و اهداف ساخت آن را در دوره‌های مختلف تاریخ فشن دریابیم.

تسلط بر تاریخ کرست می‌تواند ما را در  طراحی، نوآوری و درک عمیق ساختار آن،  یاری کند.

چیستی کرست

کرست corset، از یک کلمه‌ی فرانسوی به معنای اندام توری گرفته شده‌است. این لباس برای قرن‌ها، یک کالای پوششی مهم به شمار می‌آمده‌است. کرست، پوششی است با بدنه‌ی سفت، که استخوان‌بندی بدن را در خود جای می‌دهد. هدف استفاده از آن، تغییر فرم و شکل دادن به بدن است. اگرچه در طول تاریخ، بیشتر زنان از آن استفاده می‌کرده‌اند اما مردان نیز در بخش‌هایی از تاریخ، برای حمایت یا تغییر ظاهر بدن خود، آن را پوشیده‌اند. بسته به دوره‌ی تاریخی این لباس، هر دو نقش لباس زیر و لباس رو را ایفا کرده‌است.

اولین ردپای کرست در تاریخ

آن گونه که تاریخ مد به ما نشان می‌دهد، اولین کرست ثبت شده از کرت Crete، در یونان سرچشمه گرفته‌است. در آن زمان، مردم مینوی از این لباس استفاده می‌کرده‌اند. تصاویر روی سفال‌های باستانی و مجسمه‌ها، زنان و مردانی را از این دوره نشان می‌دهد که کمربندها و جلیقه‌های متناسب با حلقه‌ها یا بندهای چرمی دارند. این جلیقه‌ها کمر را منقبض کرده‌ و به آن شکل داده‌اند. از  نظر فرهنگی، این شکل ایده‌آل زنان و مردان در آن تمدن بود. آن‌ها کمری کوچک می‌خواستند. حتی در دوران کودکی، هر دو جنس دختر و پسر، کمربندی به دور کمر، محکم می‌بستند تا رشد در ناحیه‌ی کمر متوقف شود. زنان یونانی برای شکل دادن به کمر و بلند کردن تکیه‌گاه سینه‌ها، کمربند پیچیده و سفتی به نام زونا zona، در قسمت بیرونی لباس خود می‌بستند.

کرست در قرون وسطی

تاریخچه کرست در قرون وسطی تا حدی مبهم است. زیرا در این برهه‌ی تاریخی پوشش مردم متواضعانه بود. معمولا تونیک‌ها و لباس‌های بلند پوشیده می‌شدند و تا جای ممکن منحنی‌های بدن زنان پنهان بودند. به طور کلی این ایده غالب بود که، بدن گناه است؛ بنابراین لباس‌ها تا جای ممکن گشاد انتخاب می‌شدند. تصویری از یک دیو کرست به تن که مربوط به قرن دوازدهم میلادی است، می‌تواند نشان دهنده‌ی یک ناسزای فرهنگی باشد. زره‌هایی خاصی در این دوران استفاده می‌شد که ممکن است الگوی کرست در قرن‌های بعد، از آن نشات گرفته باشد. در طول دوره‌ی گوتیک در دهه‌ی 1300 میلادی، کارشناسان حدس می‌زنند که ممکن است از بانداژ برای باریک کردن کمر زیر لباس های بلند و و تنگ استفاده می‌شده‌است. در پایان دهه‌ی 1400 میلادی، نیم‌تنه‌های توری پوشیده می‌شد که با پارچه‌های محکم و گاهی سیم‌های برنجی سفت می‌شدند.

کرست در قرن پانزدهم میلادی

لباسی تنگ به نام «روی دنده» یا «on the rib»، اولین بار در قرن پانزدهم میلادی در فرانسه پوشیده شد. زیرپوش‌های کتانی که با بندهایی در جلو و عقب سفت می‌شدند و ظاهر دلخواه آن دوره را را ایجاد می‌کردند. در این برهه‌ی تاریخی، اگنس سورل، معشوقه‌ی چارلز هفتم، با پوشیدن یک لباس مجلسی در دربار فرانسه، روندی نو آغاز کرد. این لباس، سینه‌های او را کاملا نمایان می‌کرد. بسیاری از زنان فرانسوی بعد از دیدن این ظاهر، شروع به تقلید از او کردند.

کرست در قرن شانزدهم میلادی

در طول این دوره، کاترین دو مدیچی، اشراف‌زاده‌ی فرانسوی، با ممنوع کردن کمرهای پهن و ضخیم در دادگاه، تاثیر زیادی بر مد گذاشت. این کار او، باعث ترویج پوشیدن کرست توسط زنان ثروتمند شد. درواقع در این نقطه از تاریخ مد، به جای این‌که مانند قرون وسطی، لباس شکل بدن را به خود بگیرد، بدن خود را با مد لباس منطبق می‌کرد.

بادی‌ها به یک لباس زیر جداگانه تبدیل شدند. برای کرست‌هایی که در جلو بسته می‌شدند، یک پانل پارچه‌ای برای پنهان کردن بندها قرار داده می‌شد که استومکر  Stomacher  نام داشت. در اسپانیا، کرست‌ها در جلو توسط یک میله‌ی چوبی یا استخوانی به نام باسک   busk که به صورت عمودی قرار داده می‌شد، صاف نگه داشته می‌شدند. باسک، اغلب در مناسبت‌ها و رویدادهای خاص پوشیده می‌شد و حتی گاهی به نشانه‌ی علاقه‌مندی، به معشوقه داده می‌شد. در انگلستان، کرست تودور Tudor، مورد استفاده قرار می‌گرفت که هم برای زنان و هم برای مردان روکش آهنی داشت. اما در فرانسه، آلمان و ایتالیا کرست‌هایی با سفتی کمتر ترجیح داده می‌شد تا لگن، پهن‌تر به نظر برسد. ملکه الیزابت اول، «کرست الیزابتی» را با الهام از تودور، اما با کمری با سختی کمتر، به کمک استخوان نهنگ، خلق کرد.

کرست در قرن هفدهم میلادی

آن گونه که تاریخچه کرست در قرن هفدهم نشان می‌دهد، کرست‌ها در این قرن بیشتر از کتان، استخوان، نی یا استخوان نهنگ تهیه می‌شدند. یقه‌ی کرست‌ها از بلند تا کوتاه متغیر بود. افراد مهم در این دوران مانند ملکه مری دوم، هنریتا ماریا و همسر چارلز اول انگلستان، در بسیاری از نقاشی‌ها با سینه‌هایی کاملا برهنه به تصویر کشیده شده‌اند. آشکار کردن سینه در میان اشراف و طبقات بالا، به عنوان نماد مقام و نشانه‌ی زیبایی تلقی می‌شد. در این دوره کرست‌ها گاهی آستین متصل داشتند. گاهی برای تزئین بیشتر، روبان به کرست اضافه می‌شد. در این قرن کرست به یک بدنه‌ی پارچه‌ای تبدیل شده بود که روی یک آستر استخوانی سنگین نصب می‌شد. قسمت جلو کرست یک کاسه‌ی نوک تیز داشت و لبه‌ی پایینی آن زبانه‌دار بود.

کرست در قرن هجدهم میلادی

کرست در دهه‌ی 1700 میلادی شکل فشرده‌تری به خود گرفت. در ساخت آن، از مواد سختی چون استخوان نهنگ، عصا یا موادی شبیه کنف به کار برده می‌شد. کرست‌ها در این دوره شانه‌ها را به عقب می‌کشاندند و سیلوئت به‌دست آمده از آن‌ها، بسیار صاف همراه با با سینه‌ای بالا و تو پر بود. کرست‌ها اغلب شامل زبانه‌هایی بودند که با ایجاد برش‌هایی در لبه‌ی پایینی، ایجاد می‌شدند. ازاین طریق فضای بیشتری برای باسن فراهم می‌شد و راحتی بالاتری را به ارمغان می‌آورد. یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد در تاریخچه کرست این دوره، تزئینات زیاد آن‌هاست.

کرست در قرن نوزدهم میلادی

در قرن نوزدهم میلادی تاریخچه‌ی کرست با فراز و نشیب زیادی همراه بود. با تغییرات سریع مد، کرست‌ها نیز دچار تحولات زیادی شدند که در زیر به بررسی آن خواهیم پرداخت.

• کرست در اوایل قرن نوزده

در اوایل قرن نوزدهم کرست‌ها بلند، نرم و طبیعی‌تر شدند. این تغییر، به دلیل تحول مد آن دوران بود. جنس کرست‌ها در این دوره از ساتن، پنبه،ابریشم یا کتان بود. در اوایل این قرن، کرست‌هایی از جنس عاج، استخوان نهنگ، فولاد یا چوب هنوز وجود داشتند. این کرست‌ها، اغلب همراه با اشعار عاشقانه‌ی هک شده با دست و تصاویر، به زنان از طرف شوهرانشان هدیه داده می‌شد.

• کرست در اواسط قرن نوزده

در طول دهه‌ی 1830 سیلوئت کرست‌ها به ساعت شنی تغییر یافت. دوباره کرست‌های سفت و سخت بازگشتند. در همین زمان بود که برای اولین بار اصطلاح کرست برای این لباس به کار برده شد.  در سال 1839، یک فرانسوی به نام ژان ورلی حق اختراع کرست‌های بافته شده با ماشین بافندگی را ثبت کرد. این نوع کرست‌ها تا سال 1890 میلادی محبوب بودند. قبل از این، تمام کرست‌ها دست‌ساز بودند.

• کرست در اواخر قرن نوزده

در اواخر قرن نوزدهم، نگرانی در مورد گزارش‌های مربوط به بندکشی و تنگ کردن کرست‌ها، موجب ایجاد جنبشی برای پوشیدن منطقی‌تر شد. بعضی از پزشکان استفاده از کرست را خصوصا در دوران بارداری مضر اعلام کردند. به دلیل علاقه‌ی فزاینده‌ی زنان به فعالیت‌های بیرون از خانه کرست‌های سلامت یا «health corsets»  در اواخر قرن نوزدهم رایج شدند. در سال 1884، یک پزشک آلمانی به نام دکتر گوستاو یاگر، کرست‌های بهداشتی پشمی را ارائه کرد. این کرست‌ها منعطف، کشسان و بادوام بودند.

کرست در قرن بیستم میلادی

• کرست در دوره‌ی ادواردین

در دوره‌ی ادواردین که از 1900 تا حدود 1910 میلادی ادامه پیدا کرد، سیلوئت ایده‌آل زنان تغییر یافت. بنابراین کرست‌ها از نو طراحی شدند. این کرست‌ها کمر را باریک و شانه را صاف و قائم می‌کردند. نیم تنه حالت شیب‌دار بود که با یک انحنا روی باسن ختم می‌شد و ظاهر «دختر گیبسون» را ایجاد می‌کرد. این کرست‌ها S-bend نامیده می‌شدند، چرا که سیلوئت بدن را شبیه به حرف S می‌کرد. نیم تنه به سمت جلو متمایل می‌شد و باسن به سمت عقب.

• کرست در دهه‌ی دوم قرن بیستم میلادی

تاریخ مد در دهه‌ی دوم قرن بیستم دچار تحولات عمیقی شد. در بین سال‌های 1912 تا 1919 نوعی ازکرست رایج شد که شکم و باسن را جمع و صاف می‌کرد و سینه را برجسته نگاه می‌داشت. برای این منظور کرست‌ها تا زیر سینه امتداد داشتند و از آن حمایت نمی‌کردند. گاهی آن‌ها تا ران می‌رسیدند.

• کرست بعد از جنگ جهانی اول

اندکی پس از ورود ایالت متحده به جنگ جهانی اول در سال 1917، هیئت صنایع جنگ از زنان خواست تا از خرید کرست خودداری کنند تا فلز برای تولید اسلحه و ملزومات جنگ فراهم شود. در این زمان حدود 28000 تن فلز آزاد شد که برای ساخت دو ناو جنگی کافی بود. به دلیل کمبود لوازم بعد از جنگ جهانی و حضور بیشتر زنان در اجتماع، مد زنان به سمت خطوط ساده‌تر رفت. سیلوئت صاف و مستقیم از شانه تا پایین، به شکل مستطیل رایج شد. لباس‌های فلاپری روی کار آمدند که آزادی حرکت زیادی به زنان می‌داد. در نتیجه، سبک جدیدی از کرست برای دستیابی به ظاهر پسرانه مورد نیاز بود. کرست‌ها، در این دوره برای کم کردن حجم باسن و ران طراحی شدند که از زیر سینه تا وسط ران را می‌پوشاند.

تاریخچه کرست، با فراز و نشیب بسیاری همراه است و همواره با تغییر مد دچار تحول شده‌است. با پیشرفت علم و صنعت،کرست‌ها به سمت ساده‌تر شدن پیش رفتند و این امر حضور زنان در اجتماع را راحت‌تر کرد. در سال‌های اخیر محبوبیت کرست‌ها افزایش یافته‌است اما نه به عنوان لباس روزمره. امروزه اکثر زنان برای آزادی و راحتی خود اهمیت زیادی قائلند و به طور یقین، می‌توان گفت که بازگشت به دوران قبل غیرممکن است. حضور کرست در فشن، امروز بیشتر شبیه به یک آیکون ترندی است و ممکن است مانند هر ترند دیگری دیر یا زود از رده خارج شود. نظر شما در این رابطه چیست؟ آیا کرست آمده تا بماند یا رفتنی است؟